Viêm da là gì? Nguyên nhân và cách phòng tránh

Viêm da là gì? 

Viêm da là tình trạng da bị viêm. Viêm da được chia thành nhiều loại với các triệu chứng cũng như cách điều trị khác nhau. Các loại viêm da thường gặp:

• Viêm da dị ứng;

• Viêm da tiếp xúc;

• Viêm da cơ địa;

• Viêm da tiết bã;

• Các loại khác: Viêm da thần kinh, viêm da nốt sần, viêm da ứ nước, viêm da do tích tụ cặn bã và nhiễm khuẩn.

Những dấu hiệu và triệu chứng của viêm da

Viêm da dị ứng

Viêm da dị ứng còn được gọi là chàm. Viêm da dị ứng có thể do di truyền hoặc gặp ở tuổi trưởng thành. Viêm da dị ứng thường không điều trị khỏi hoàn toàn. Tình trạng này sẽ bùng phát theo chu kỳ. Biểu hiện thường thấy khi bị viêm da dị ứng là da thô ráp, bị khô ngứa và nứt nẻ da.

Viêm da tiếp xúc

Viêm da tiếp xúc xảy ra khi da tiếp xúc với chất dễ kích ứng. Những biểu hiện thường là ban bỏng, châm chích, ngứa hoặc phồng rộp. Viêm da tiếp xúc có thể là hậu quả của phản ứng dị ứng hoặc kích ứng. 

Trong viêm da tiếp xúc kích ứng, một chất bên ngoài trực tiếp làm tổn thương da và gây ra phản ứng dị ứng.

Trong khi đó, ở bệnh viêm da tiếp xúc dị ứng, các chất bên ngoài có thể không trực tiếp làm tổn thương da nhưng sẽ khiến hệ thống miễn dịch phản ứng theo kiểu dị ứng.

Viêm da cơ địa 

Trong bệnh viêm da cơ địa, da bị tổn thương nghiêm trọng dẫn đến ngứa, da khô, thường kèm theo mụn nước nhỏ. Vị trí có mụn mủ xảy ra chủ yếu trên bàn chân và bàn tay, và cũng có thể xảy ra ở những người đổ mồ hôi nhiều ở những vị trí này.

Viêm da tiết bã

Viêm da tiết bã thường xảy ra ở trẻ sơ sinh. Đây là loại viêm da phổ biến nhất trên da đầu, ngoài ra cũng có thể xảy ra trên mặt, ngực và xung quanh tai.

Biểu hiện của viêm da tiết bã là các mảng vảy, đổi màu da và gàu. Nguyên nhân dẫn đến viêm da tiết bã có thể là căng thẳng hoặc thiếu ngủ, điều này làm tăng nguy cơ trầm trọng thêm các triệu chứng.

Viêm da tiết bã không thể trị khỏi hoàn toàn nhưng có thể điều trị triệu chứng.

Các loại khác

Một số loại viêm da khác bao gồm:

• Viêm da thần kinh: Loại này bao gồm một mảng da ngứa, thường do căng thẳng hoặc một thứ gì đó gây kích ứng da.

• Viêm da nốt sần: Viêm da nốt sần liên quan đến các vết loét hình bầu dục trên da, thường xuất hiện sau chấn thương da. 

• Viêm da ứ nước: Loại này liên quan đến những thay đổi về da do lưu thông máu kém. Nó có thể gây đổi màu da ở chi dưới và thậm chí có thể khiến da dày lên.

• Viêm da do tích tụ cặn bã và nhiễm khuẩn: Là kết quả của sự tích tụ của bã nhờn, mồ hôi, tế bào giác mạc và vi khuẩn trong một vùng da cục bộ, tạo thành một lớp vỏ bụi bẩn kết dính và chắc chắn.

Tác động của viêm da đối với sức khỏe 

Viêm da thường không dẫn đến vấn đề nghiêm trọng với sức khỏe nhưng sẽ gây khó chịu và bất tiện trong cuộc sống.

Biến chứng có thể gặp khi mắc bệnh viêm da

Viêm da nếu không được điều trị kịp thời sẽ dẫn đến tổn thương và nguy cơ nhiễm trùng, hoại tử ngay vùng da bị viêm.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu có bất kỳ triệu chứng nào nêu trên xảy ra, bạn nên liên hệ ngay với bác sĩ để được kiểm tra và tư vấn. Chẩn đoán và điều trị sớm sẽ giảm nguy cơ tăng nặng của bệnh và giúp bạn mau chóng hồi phục sức khỏe.

Nguyên nhân dẫn đến viêm da

Các nguyên nhân của viêm da khác nhau tùy thuộc vào loại. Tuy nhiên, các yếu tố môi trường hoặc chất tiếp xúc thường có thể là nguyên nhân chính của các đợt bùng phát. Các tác nhân phổ biến bao gồm:

• Căng thẳng;

• Thay đổi nội tiết tố;

• Môi trường;

• Chất kích thích.

Viêm da tiếp xúc

Viêm da tiếp xúc xảy ra khi tiếp xúc trực tiếp với chất kích ứng hoặc chất gây dị ứng như chất tẩy rửa, mỹ phẩm, một số kim loại, cây cỏ.

Viêm da dị ứng

Viêm da dị ứng thường là hậu quả của sự kết hợp của các yếu tố như da khô, môi trường và vi khuẩn trên da.

Các tác nhân gây viêm da dị ứng khác nhau giữa mọi người, nhưng căng thẳng, chất kích thích và thay đổi nội tiết tố là những yếu tố phổ biến. Các yếu tố khác có thể gây ra viêm da dị ứng bao gồm tăng lượng đường, sữa và thịt đỏ trong một số trường hợp.

Tiền sử gia đình mắc bệnh viêm da dị ứng cũng có thể làm tăng khả năng phát triển tình trạng này.

Viêm da tiết bã

Nguyên nhân chính xác của bệnh viêm da tiết bã vẫn chưa được biết rõ. Tuy nhiên, nó có thể là kết quả của phản ứng viêm với nấm men Malassezia tồn tại tự nhiên trên da. Một số điều kiện có thể làm tăng nguy cơ bị viêm da tiết bã bao gồm HIV, bệnh vẩy nến, động kinh, bệnh trứng cá đỏ, bệnh Parkinson.

Viêm da tiết bã có thể xuất hiện lần đầu ở tuổi dậy thì đối với nhiều người và có thể nặng hơn trong quãng thời gian này.

Viêm da ứ nước

Viêm da ứ nước xảy ra do quá trình tuần hoàn trong cơ thể kém.

Thông thường, các van nhỏ trong tĩnh mạch máu yếu đi làm giảm lưu lượng máu trở về tim và gây tích tụ chất lỏng ở tứ chi. Chất lỏng này sau đó gây sưng tấy xung quanh khu vực bị ảnh hưởng. Sau đó xuất hiện viêm da ứ nước ở những vùng da bị sưng tấy này.

Do máu lưu thông kém thường gặp nhất là ở cẳng chân, đây là vị trí phổ biến nhất của bệnh viêm da ứ nước. 

Những ai có nguy cơ mắc phải viêm da?

Một số loại viêm da phổ biến hơn ở trẻ em như viêm da tiết bã, còn lại thường phổ biến hơn ở người lớn.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải viêm da

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc viêm da, bao gồm:

• Lão hóa da do lớn tuổi;

• Môi trường;

• Tiền sử gia đình;

• Tình trạng sức khỏe (cơ địa);

• Dị ứng.

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc một số loại viêm da hơn những yếu tố khác. Ví dụ, rửa tay thường xuyên và làm khô tay có thể làm tăng khả năng mắc bệnh viêm da tiếp xúc.

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán viêm da

Khai thác bệnh sử để tìm hiểu các nguyên nhân có thể có dẫn đến viêm da (dị ứng, da nhạy cảm,…). Trong một số trường hợp, bác sĩ da liễu có thể chẩn đoán loại viêm da chỉ bằng cách nhìn vào da.

Nếu có lý do để nghi ngờ có thể có phản ứng dị ứng với thứ gì đó, bác sĩ có thể tiến hành xét nghiệm bằng miếng dán da. Trong xét nghiệm miếng dán da, bác sĩ sẽ bôi một lượng nhỏ các chất khác nhau lên da. Sau một vài ngày, bác sĩ sẽ kiểm tra các phản ứng và xác định xem có thể bị dị ứng với một số chất hay không.

Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể tiến hành sinh thiết da để giúp tìm ra nguyên nhân. Sinh thiết da bao gồm thu thập một mẫu nhỏ của vùng da bị ảnh hưởng và quan sát dưới kính hiển vi.

Các xét nghiệm khác có thể được thực hiện trên mẫu da để giúp xác định nguyên nhân gây viêm da.

Phương pháp điều trị viêm da hiệu quả

Phương pháp điều trị viêm da tùy thuộc vào loại, mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng và nguyên nhân. Nhiều loại viêm da sẽ tự khỏi. Ví dụ, viêm da tiếp xúc thường sẽ cải thiện khi không còn tiếp xúc với các chất kích ứng đã biết.

Tuy nhiên, nếu tình trạng viêm da không cải thiện một cách tự nhiên, có thể xem xét các phương pháp sau đây:

• Thuốc để giảm dị ứng và ngứa, như thuốc kháng histamine như diphenhydramine (Benadryl).

• Đèn chiếu hoặc để các khu vực bị ảnh hưởng tiếp xúc với lượng ánh sáng được kiểm soát.

• Kem bôi có steroid, như hydrocortisone, để giảm ngứa và viêm.

• Kem dưỡng da cho da khô.

• Thuốc kháng sinh hoặc thuốc chống nấm nếu tình trạng nhiễm trùng đã phát triển. Nhiễm trùng có thể xảy ra khi da bị vỡ do gãi nhiều.

Chăm sóc da tại nhà có thể bao gồm việc đắp khăn ướt và mát lên da để giúp giảm ngứa và khó chịu. Nếu mụn nước da bị vỡ, có thể băng vết thương bằng băng hoặc băng để ngăn ngừa kích ứng hoặc nhiễm trùng.

Viêm da đôi khi có thể bùng phát khi bạn căng thẳng. Các liệu pháp thay thế có thể hữu ích trong việc giảm căng thẳng. Những ví dụ bao gồm: Châm cứu, thiền, mát xa, yoga.

Thay đổi chế độ ăn uống, chẳng hạn như tránh thực phẩm gây phản ứng, có thể giúp kiểm soát các triệu chứng bệnh chàm. Trong một số trường hợp, các chất bổ sung chế độ ăn uống như vitamin D và men vi sinh cũng có thể hữu ích.

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của viêm da

Chế độ sinh hoạt

• Tránh tiếp xúc với chất gây dị ứng hoặc chất gây phát ban.

• Nếu bị chàm: Cố gắng tránh làm xước vùng bị ảnh hưởng. Gãi có thể làm vết thương hở hoặc tái phát và lây lan vi khuẩn sang các bộ phận khác trên cơ thể.

• Để giúp ngăn ngừa da khô, có thể tắm trong thời gian ngắn hơn, sử dụng xà phòng nhẹ và tắm bằng nước ấm thay vì nước nóng. 

• Sử dụng kem dưỡng ẩm (loại thân nước) sau khi rửa tay và kem dưỡng ẩm (loại thân dầu) cho da khô.

• Tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ trong việc điều trị. 

• Duy trì lối sống tích cực, hạn chế sự căng thẳng.

• Liên hệ ngay với bác sĩ khi cơ thể có những bất thường trong quá trình điều trị.

• Thăm khám định kỳ để được theo dõi tình trạng sức khỏe, diễn tiến của bệnh và để bác sĩ tìm hướng điều trị phù hợp trong thời gian tiếp theo nếu bệnh chưa có dấu hiệu thuyên giảm.

• Bệnh nhân cần lạc quan. Tâm lý có ảnh hưởng rất lớn đến điều trị, hãy nói chuyện với những người đáng tin cậy, chia sẻ với những thành viên trong gia đình, nuôi thú cưng hay đơn giản là đọc sách, làm bất cứ thứ gì khiến bạn thấy thoải mái.

Chế độ dinh dưỡng

• Bổ sung đầy đủ dinh dưỡng.

• Tránh dùng các thực phẩm bị dị ứng vì dễ làm bộc phát tình trạng dị ứng, ngứa.

Phương pháp phòng ngừa viêm da hiệu quả

Để phòng ngừa bệnh hiệu quả, bạn có thể tham khảo một số gợi ý dưới đây:

• Dùng mỹ phẩm phù hợp với loại da.

• Tránh dùng các loại thực phẩm mà cơ thể bị dị ứng.