Nổi mề đay là gì? Nguyên nhân gây bệnh và nguyên tắc phòng ngừa

Mề đay là gì? 

Mề đay bao gồm các mảng thay đổi, dạng vòng, ban đỏ và ngứa trên da.

Mề đay cũng có thể đi kèm với phù mạch, là kết quả của sự kích hoạt tế bào mast và tế bào đa nhân ái kiềm trong lớp trung bì sâu, các mô dưới da và biểu hiện phù nề mặt và môi, đầu chi, bộ phận sinh dục. Phù mạch có thể xảy ra trong ruột và hiện tại là đau bụng. Phù mạch có thể đe doạ đến mạng sống nếu tắc nghẽn đường thở xảy ra do phù thanh quản hoặc phù nề lưỡi.

Trong nhiều trường hợp, nổi mề đay là một phản ứng tạm thời có thể được giảm bớt bằng các loại thuốc dị ứng. Hầu hết, các vết sẽ tự biến mất. Tuy nhiên, các trường hợp mãn tính (kéo dài), cũng như nổi mề đay kèm theo phản ứng dị ứng nghiêm trọng mới là một mối quan tâm y tế đáng kể.

Những dấu hiệu và triệu chứng của mề đay

Triệu chứng đáng chú ý nhất liên quan đến nổi mề đay là các vết hằn xuất hiện trên da. Các đốm có thể có màu đỏ, nhưng chúng cũng có thể cùng màu với da. Chúng có thể nhỏ và tròn, hình nhẫn hoặc lớn. Phát ban gây ngứa và có xu hướng xuất hiện thành từng đợt trên bộ phận bị ảnh hưởng của cơ thể, nó có thể phát triển, thay đổi hình dạng và lan rộng. 

Mề đay có thể biến mất hoặc xuất hiện trở lại trong các đợt bùng phát. Phát ban riêng lẻ có thể kéo dài từ nửa giờ đến một ngày. Nổi mề đay có thể chuyển sang màu trắng đục. Đôi khi phát ban có thể thay đổi hình dạng hoặc kết hợp để tạo thành một khu vực lớn hơn và nổi lên. Nổi mề đay có thể xuất hiện ở nhiều vị trí khác nhau trên cơ thể.

Tác động của mề đay đối với sức khỏe 

Mề đay khiến cho bệnh nhân sưng, ngứa, khó chịu phải dùng các tác động vật lý (gãi, chà xát) hoặc sử dụng các thuốc để giảm triệu chứng, ảnh hưởng đến hoạt động sống hằng ngày của bệnh nhân.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nổi mề đay thường biến mất trong vòng 48 giờ, trừ khi bạn đã phát triển bệnh mề đay mãn tính. Mề đay mãn tính có thể kéo dài hoặc tái phát mỗi lần lên đến sáu tuần. 

Bạn nên tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay lập tức nếu ngoài phát ban mà bạn gặp phải:

• Thở khò khè;

• Khó thở;

• Thắt cổ họng;

• Khó nuốt;

• Sốt.

Nguyên nhân dẫn đến nổi mề đay

Các mối hàn đi kèm với phát ban phát sinh khi một số tế bào giải phóng histamine và các chất hóa học khác vào máu. Các bác sĩ thường không thể xác định lý do phát ban mãn tính hoặc tại sao phát ban cấp tính đôi khi biến thành một vấn đề lâu dài. Các phản ứng trên da có thể được kích hoạt bởi:

• Thuốc giảm đau;

• Côn trùng hoặc ký sinh trùng;

• Sự nhiễm trùng;

• Gãi;

• Nóng hoặc lạnh;

• Căng thẳng;

• Ánh sáng mặt trời;

• Thể dục;

• Rượu hoặc thức ăn;

• Áp lực lên da, ví dụ như từ dây thắt lưng quá chặt.

Trong một số trường hợp, nổi mề đay mãn tính có thể liên quan đến bệnh lý có từ trước, chẳng hạn như bệnh tuyến giáp hoặc hiếm khi là ung thư.

Những ai có nguy cơ mắc phải nổi mề đay?

Đối tượng dễ có nguy cơ nổi mề đay là những người cơ địa nhạy cảm với thời tiết, thức ăn, thuốc. Ngoài ra, mề đay còn có thể là triệu chứng của nhiều bệnh ngoài da hoặc biểu hiện của bệnh trong cơ thể phát ra ngoài.

Yếu tố làm tăng nguy cơ bị nổi mề đay

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ nổi mề đay bao gồm:

• Vệ sinh kém;

• Tiếp xúc với các tác nhân dị ứng: Thức ăn, thuốc, côn trùng cắn, phấn hoa…;

• Cơ địa dị ứng.

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán nổi mề đay

Thông thường, khi nổi mày đay không cần xét nghiệm trừ khi dấu hiệu gợi ý có rối loạn cụ thể như nhiễm trùng.

Các trường hợp bất thường, tái phát hoặc tiến triển dai dẳng cần được đánh giá thêm. Cần phải cân nhắc đến test da với dị nguyên và xét nghiệm thường quy phải bao gồm hóa sinh máu, công thức máu, các xét nghiệm chức năng gan và hoocmon kích thích tuyến giáp (TSH).

Các thử nghiệm tiếp theo nên được hướng dẫn bởi các triệu chứng và dấu hiệu (ví dụ: Rối loạn miễn dịch) và kiểm tra các bất thường trong xét nghiệm (ví dụ: Huyết thanh cho bệnh viêm gan và siêu âm để kiểm tra chức năng gan bất thường, trứng và ký sinh trùng tăng bạch cầu ái toan, xét nghiệm chức năng gan tăng nồng độ cryoglobulin hoặc tăng creatinine , kháng thể tuyến giáp đối với TSH bất thường).

Sinh thiết da nên được thực hiện nếu chẩn đoán không chắc chắn hoặc nếu mày đay vẫn tồn tại > 48 giờ (để loại trừ mày đay viêm mạch).

Phương pháp điều trị nổi mề đay hiệu quả

Tùy vào mức độ nghiêm trọng của bệnh và thể trạng bệnh nhân mà bác sĩ sẽ kê đơn thuốc và áp dụng những phương pháp điều trị phù hợp. 

• Hạn chế tiếp xúc với các kháng nguyên gây dị ứng.

• Sử dụng các loại thuốc điều trị triệu chứng nổi mề đay (cần theo hướng dẫn của nhân viên y tế).

Lưu ý: Các loại thuốc khi dùng phải tuân thủ theo sự hướng dẫn của bác sĩ.

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của mề đay

Chế độ sinh hoạt:

• Rửa tay thường xuyên;

• Thực hành tốt vệ sinh;

• Tiêm phòng các bệnh nhiễm trùng có thể phòng ngừa được;

• Hạn chế tiếp xúc với những người bị bệnh hoặc đang có biểu hiện nổi mề đay;

• Tránh sử dụng xà phòng mạnh có thể gây kích ứng;

• Tránh mặc quần áo chật;

• Tránh tiếp xúc với các kháng nguyên gây dị ứng: Phấn hoa, lông thú vật…

Chế độ dinh dưỡng:

• Hạn chế ăn uống các tác nhân dễ gây dị ứng như hải sản, tôm, bò..

Phương pháp phòng ngừa nổi mề đay hiệu quả

Thông qua các biện pháp phòng ngừa và thay đổi lối sống, bạn có thể giúp ngăn ngừa các phản ứng nổi mề đay. Nếu bạn đã biết bị dị ứng, bạn có thể làm những điều sau để ngăn ngừa phát ban:

• Tránh các loại thức ăn khiến cơ thể bị dị ứng.
• Tìm lựa chọn thay thế cho thuốc hoặc đơn thuốc có chứa chất gây dị ứng.
• Vi khuẩn truyền nhiễm cũng có thể gây ra tình trạng phát ban. Thực hiện các biện pháp vệ sinh và ngăn ngừa nhiễm khuẩn.