Cà gai leo: Cây thuốc quý điều trị bệnh gan

Tên gọi, danh pháp

Tên Tiếng Việt: Cà gai leo.

Tên gọi khác: Cà gai dây; Cà vạnh; Cà quýnh; Cà lù; Cà bò; Cà Hải Nam; Cà quạnh; Quánh; Gai cườm.

Tên khoa học: Solanum procumbens.

Đặc điểm tự nhiên

Cây Cà gai leo nhỏ sống nhiều năm, mọc leo hay bò dài đến 6m hoặc hơn. Hóa thân gỗ, nhẵn, phân nhánh nhiều; Các cành được bao phủ bởi lông sao và nhiều gai cong màu vàng. Lá mọc so le, hình bầu dục hay thuôn dài, chẻ không đều, mặt trên có gai, mặt dưới có lông mềm hình sao. Các nách hoa hình 2-5 (7-9) hoa màu tím nhạt. Quả mọng, hình cầu, khi chín có màu đỏ. Hạt hình thận dẹt, màu vàng. Hoa tháng 4 - 5, quả tháng 7 - 8.

Phân bố, thu hái, chế biến

Loài này phân bố ở nhiều quốc gia như, Lào, Campuchia, Trung Quốc.

Ở Việt Nam, Cà gai leo mọc hoang khắp nơi từ miền xuôi đến trung du và đồng bằng ven biển. Các tỉnh có nhiều nhất là Thái Bình, Nam Hà, Thanh Hóa, Nghệ An. Cũng thường được trồng làm hàng rào. Rễ và cành có thể thu hái quanh năm, rửa sạch, thái mỏng phơi hay sấy khô. Có thể dùng dược liệu dạng cao nước, cao mềm hoặc cao khô.

Bộ phận sử dụng

Bộ phận sử dụng của Cà gai leo là rễ và cành.

Toàn cây, đặc biệt là rễ cây Cà gai leo, chứa các thành phần hóa học như flavonoid, diosgenin, saponin steroid, acaloid solasodin và solasodinon, các hoạt chất glycoalcaloid…

Theo y học cổ truyền

Tính vị, quy kinh

Loài Cà gai leo có vị hơi đắng, tính ấm.

Công năng, chủ trị

Trong y học cổ truyền, toàn cây Cà gai leo được dùng để chữa nhiều:

• Hỗ trợ điều trị các bệnh ly  về gan: Viêm gan, xơ gan, gan nhiễm mỡ, giải độc gan, bảo vệ gan…

• Giải độc rượu bia.

• Chữa trị các bệnh ho gà, viêm họng, suyễn.

• Chưa đau mỏi, đau nhức khớp.

• Trị phong thấp, sâu răng.

Theo y học hiện đại

Điều trị bệnh về gan

Cà gai leo được các bệnh viện trung ương quân đội 103, 354, 115 hàng đầu cả nước nghiên cứu kỹ lưỡng và thử nghiệm lâm sàng cho kết quả vô cùng khả quan và tốt cho việc điều trị gan, giảm các triệu chứng vàng da, mệt mỏi, tiểu vàng, vàng niêm mạc ở người mắc phải.

Đặc biệt, qua quá trình nghiên cứu và kết quả khám lâm sàng của các chuyên gia Viện Dược liệu Quốc gia trên bệnh nhân viêm gan đã chỉ ra và chứng minh Cà gai leo là cây thuốc có tác dụng hoàn hảo và hiệu quả đối với gan.

Trong Cà gai leo có chất Glycoalcaloid có tác dụng ức chế sự sao chép và tiêu cực của virus viêm gan B. Loại thảo dược này có khả năng làm giảm nồng độ vi rút trong máu của người bệnh, vi rút viêm gan B.

Ngoài ra, nó còn giúp giải độc rượu và giải độc gan, đã được kiểm chứng và chứng minh khả năng ngăn ngừa, làm chậm quá trình tiến triển của xơ gan nhanh chóng.

Tác dụng của Cà gai leo được chứng minh qua nhiều nghiên cứu thử nghiệm lâm sàng cho thấy đây là cây thuốc quý có tác dụng ưu việt giúp, điều trị gan nhiễm mỡ, xơ gan và các triệu chứng do rối loạn chức năng gan. 

Cà gai leo tác dụng lên các dòng tế bào ung thư

Đã thử tác dụng của cà gai leo trên các dòng tế bào ung thư như  SIHA, Caski, Hela,… Kết quả cho thấy cà gai leo làm giảm tỷ số tăng sinh của dòng tế bào ung thư.

Dịch chiết toàn phần từ cây Cà gai leo có tác dụng chống oxy hóa rất tốt. Nó còn chống viêm làm giảm tổn thương do oxy hóa gây ra ở gan, bảo vệ gan.

Trong nghiên cứu của Bác sĩ. Nguyễn Thị Bích Thu và cộng sự về cây Cà gai leo cho biết chiết xuất toàn cây và glycoalkaloid có tác dụng chống oxy hóa đáng kể lần lượt là 47,5% và 47,5%. Cà gai leo cũng được chứng minh là có khả năng ức chế một số dòng tế bào ung thư do virus, chẳng hạn như virus.

Cách dùng

Cà gai leo có thể mua tươi về rửa sạch phơi khô bảo quản nơi thoáng mát. Sử dụng Cà gai leo dạng sắc là dạng truyền thống dễ áp dụng nhất.

Liều dùng

Liều lượng thích hợp của Cà gai leo còn phụ thuộc vào một số yếu tố như tuổi tác, sức khỏe của người dùng và một số điều kiện khác. Luôn nhớ rằng các sản phẩm tự nhiên không nhất thiết phải luôn an toàn và liều lượng có thể rất quan trọng. Phải đảm bảo làm theo các hướng dẫn có liên quan trên nhãn sản phẩm và tham khảo ý kiến của dược sĩ hoặc bác sĩ hoặc chuyên gia chăm sóc sức khỏe khác trước khi sử dụng.

Thân lá và rễ cây Cà gai leo khô liều 50 - 60gram/người/ngày.

Bài thuốc kinh nghiệm giúp giải rượu

Cách 1: Sử dụng 100g Cà gai leo sắc với 400ml nước còn 150ml để uống trong ngày khi thuốc còn ấm.

Cách 2: Cà gai leo khô 50g hãm với nước sôi, cho người say uống thay nước.

Chữa viêm gan, xơ gan, hỗ trợ chống tế bào gây ung thư

Cách 1: Cà gai leo (thân, rễ, lá) 30g, cây Dừa cạn 10g, cây Chó đẻ răng cưa (Diệp hạ châu) 10g. Tất cả cho vào sao vàng, sắc uống hàng ngày một thang.

Cách 2: Chuẩn bị 30g Cà gai leo, 30g Cây an xoa, 30g Cây bán chi liên. Các vị thuốc đem rửa sạch, sắc với 1 lít nước, sắc cạn còn 500ml cho bệnh nhân uống thành 3 lần vào buổi sáng, buổi trưa và buổi tối sau mỗi bữa ăn. Nếu bệnh nhân xơ gan, kiên trì dùng bài thuốc trên trong thời gian từ 2 đến 3 tháng là có sự chuyển biến tích cực, chức năng gan sẽ dần dần phục hồi.

Bài thuốc kinh nghiệm trị tê thấp, đau lưng, nhức mỏi

Chuẩn bị 10g Cà gai leo, 10g Dây gấm, 10g Thổ phục linh, 10g Kê huyết đằng, 10g Lá lốt. Đem tất cả sao vàng, sắc uống ngày 1 thang. Uống liên tục từ 10 - 30 tháng.

Bài thuốc kinh nghiệm chữa chứng ho gà, suyễn

Chuẩn bị 10g Cà gai leo, 10g Thiên môn, 10g Mạch môn. Đem sắc ngày 1 thang chia 3.

Chữa cảm cúm, bệnh dị ứng, ho gà, đau lưng, đau nhức xương, thấp khớp, rắn cắn

Liều dùng 16 - 20g rễ hoặc thân lá Cà gai leo sắc uống hàng ngày.

Bài thuốc kinh nghiệm chữa ho do viêm họng

Sử dụng rễ hoặc thân và lá Cà gai leo khoảng 15g, 30g lá chanh, đem sắc uống làm 2 lần trong ngày. Uống khi thuốc còn ấm. Dùng trong 5 - 7 ngày.

Nguồn gốc thuốc cần được kiểm tra kĩ: Cung cấp dược liệu Cà gai leo cần được kiểm soát chặt chẽ, về chất lượng, nguồn gốc xuất xứ…

Mang thai và cho con bú: Chưa có đủ thông tin đáng tin cậy để biết liệu Cà gai leo có an toàn để sử dụng khi mang thai hoặc cho con bú hay không. Nên giữ an toàn và tránh sử dụng.